Schudzwerm

Een schudzwerm is een nieuw volk gemaakt door het samenvoegen van jonge bijen met een vreemde koningin. Meestal zal dat een jonge koningin zijn.

In onderstaand filmpje (van 24 juli 2011 te Apeldoorn) zie je het maken van een schudzwerm.

Voorbeeld draaiboek:

1. Prepareer van te voren een klein (3 tot 6 ramen) kastje dat een goede ventilatie in de bodem heeft. Vul deze met een voerraam (liefst niet net uit een ander volk). Als je twee voerramen kunt meegeven dan is dat natuurlijk helemaal mooi. Heb je geen voerramen denk dan aan voldoende suikerdeeg voor de eerste paar dagen, en voer bij voorkeur suikerwater daarna.
   1. Als het jonge koninginnetje al bevrucht is dan plaats je ook een al uitgebouwd leeg raam zodat het koninginnetje z.s.m. weer eitjes kan leggen. Als je dat uitgebouwde lege raam daarbij in het midden plaatst dan kan het volkje gemakkelijker naar beide kanten groeien.
   2. Als het jonge koninginnetje nog niet is bevrucht dan is het plaatsen van een uitgebouwd leeg raam niet nodig want dan hebben de bijen nog even de tijd om zelf voor een uitgebouwd raam te zorgen.
2. Controleer of het borgplaatje van het invoerkooitje met de moer wel is weggebroken (als afsluiting hoeft er maar een beetje suikerdeeg in).
3. Haal de ramen weer uit het geprepareerde kleine kastje, en zet ze er bijvoorbeeld naast.
4. Schud vervolgens vanuit een honingkamer (van boven het moerrooster) bijen in een hele grote emmer. De bijen uit de honing kamer hebben de juiste leeftijd om een moer op in te voeren. De haalbijen mogen er af vliegen.
5. Stoot de bijen in de emmer regelmatig naar beneden. Laat ze niet over de rand komen, want dan stoot je ze daarna buiten de emmer.
6. Zodra er voldoende bijen in de ton zitten kun je deze een spuit met in water opgelost oxaal geven (verhouding: 30 gram op 1 liter) geven. Zo'n portie jonge bijen zonder broed en ook nog zonder koningin kan immers perfect deze vorm van varroabestrijding ondergaan.
7. Draai dan de bijen in de emmer rond zodat ze aan elkaar gaan klonten, en gooi de hele klont in de kast.
8. Hang snel de ramen terug op hun plaats (niet drukken geef ze even de tijd om tegen de ramen te lopen).
9. Hang daarna het invoerkooitje met de moer tussen de ramen, met een spijker door het oogje, en het voer naar beneden. Dat kan zowel direct als na een paar uur als de bijen zich inmiddels flink (hopeloos) moerloos voelen. In het eerste geval doe je gewoon iets meer suikerdeeg in het invoerklooitje.
10. Sluit het kastje, veeg de resterende bijen die aan de kast hangen weg, en laat het volkje harmoniseren.
11. Zet in het schemerdonker voor de volgende avond het kastje op meer dan 2 kilometer afstand van de stand waar de bijen vandaan komen (anders vliegt 2/3 deel van de bijen weer af) en open het vlieggat. Zodoende harmoniseren de bijen en de koningin 2 nachten, en vliegen de volgende dag rustig in. De moer is ondertussen wel uit het kooitje.
12. Na 3 dagen controleren of de koningin inmiddels vrij is, en dan het kooitje verwijderen. Niet verder kijken, want dan loop je kans op inballen. Als je de bijen geen voerramen maar suikerdeeg hebt meegegeven dan kun je de ratenbouw en de ontwikkeling van het volkje bevorderen door het voeren van kleine beetjes suikerwater.
13. Als je de schudzwerm een bevruchte koningin hebt gegeven kijk je na een week of er larven zijn. Die zijn sneller te zien dan eitjes. Bij een onbevruchte koningin kijk je na twee weken. Zo weinig mogelijk rook gebruiken, en geen razzia op de koningin gaan houden. Geef de koningin nog een week de kans om gesloten broed te krijgen.
14. Daarna wekelijks controleren op wisseldoppen (totdat het overgrote deel van de bijen dochters van de nieuwe moer zelf zijn). Dit is extra van belang indien er een grotere genetische afstand is tussen de bijen en de nieuwe koningin (bijvoorbeeld bastaard-bijen en een buckfast-koningin).

Uiteraard kun je aan een schudzwerm ook gesloten broed mee geven, maar daarmee ondergraaf je het effect van de oxaalbehandeling omdat oxaal het gesloten broed niet bereikt.

Je kunt aan een schudzwerm zeker geen open broed meegeven, want dan zullen de bijen waarschijnlijk liever een eigen koningin maken dan dat ze de ingevoerde koningin zullen accepteren.

Als je aan schudzwermen onbevruchte koninginnen meegeeft dan loop je met die schudzwermen uiteraard ook de kans dat er koninginnen niet aan de leg raken (bijvoorbeeld omdat er iets mis gaan met de bruidsvlucht). Dat is zonde van de hoeveelheid bijen die het maken van een schudzwerm kost. Je kunt beter eerst via veel kleinere bevruchtingsvolkjes zorgen voor bevruchte koninginnen.

Eigenlijk lijkt een schudzwerm veel op de pakketbijen uit de Verenigde Staten. Een schudzwerm wordt echter snel in een nieuwe kast gestort, de koningin in een schudzwerm wordt sneller bevrijd, en daarom wordt er bij een schudzwerm ook meer dan bij pakketbijen gelet op het meegeven van vooral jonge bijen.