Afsalpeteren

Afsalpeteren is een werkwijze uit de korfimkerij, en betreft het verbranden van (meestal lapjes met) salpeter om met de hierdoor geproduceerde rook de bijen uit een korf te verwijderen. Na het aldus verwijderen van de bijen kan de korf worden geslacht. In tegenstelling tot bij het (historisch oudere) afzwavelen blijven de bijen bij het afsalpeteren in leven!

Het afsalpeteren heeft als bijkomend effect dat het geheugen van de bijen wordt gewist. Hierdoor kun je de "geoogste", en eventueel uit meerdere korven samengevoegde, bijen een andere woonplaats geven. Zelfs als deze nieuwe woonplaats binnen de actieradius van de haalbij - of zelfs dezelfde bijenstal - ligt.

Na het afsalpeteren zijn de bijen de lokatie van de vorige woonplek - en het gehele omliggende gebied - vergeten en zullen ze zich opnieuw oriënteren.

Afgesalpeterde bijen kun je ook toevoegen aan een niet afgesalpeterd volk dat wel wat extra bijen kan gebruiken. In dat geval is het wel verstandig om de afgesalpeterde bijen even met wat suikerwater te besprenkelen.

Bij het afsalpeteren is het natuurlijk zaak dat de vallende verdoofde bijen niet in contact komen met het brandende salpeter, en dat je de afgeslapeterde bijen snel kunt verplaatsen. Hier zijn uiteraard verschillende oplossingen voor te verzinnen. Een voorbeeld:

1. Je graaft een zodanig schuine kuil dat de vlammen en de hitte van het brandende salpeterlapje in en tegen de bovenliggende grond terecht komen, en alleen de rook richting de openening van de kuil gaat.
2. Op de opening van de kuil leg je een rookdoorlatende doek.
3. Op het doek zet je de open bodem van de korf.
4. Je hoort de bijen vallen.
5. Als het vallen (na ongeveer een minuut) is gestopt geef je nog een paar klappen tegen de wand van de korf.
6. Je verplaatst het doek met de verdoofde bijen naar een plek met frissere gezondere lucht.
7. Zodra de eerste bijen weer beginen te bewegen schudt je de bijen vanaf het doek weer in de eigen of in een andere korf, op dezelfde of op een andere plaats.

Salpeterlapjes zijn te koop, maar je kunt ze ook zelf maken. Onderstaand een recept uit het jaar 1917:

Eén ons kalisalpeter wordt in een halven liter warm water opgelost. Dertig lapjes liggen gereed, gemaakt van grof linnen of andere stof, zooals de zakjes, waarin rijst wordt verzonden. Deze lapjes zijn ongeveer 20 centimeter lang en 5 centimeter breed.

Vier lapjes legt men op tafel, de andere lapjes haalt men door de salpeteroplossing en legt ze op de vier eerste lapjes, die opzuigen wat de doorweekte te veel hebben.

Ten slotte haalt men door de kom met salpeteroplossing de vier eerste lapjes en nu is alles in de dertig lapjes opgezogen.

Eén lapje is nu voldoende om een bijenvolk te bedwelmen.

De dosering van het salpeter is belangrijk. Bij te weinig salpeter duurt de procedure te lang, of vallen niet alle bijen. Bij een te hoge dosering zullen de bijen onbedoeld toch direct sterven, of resteert hun na het bijkomen een verkort leven waarin ze niets meer presteren.

In plaats van salpeter wordt er ook wel berookt met hennep of met lachgas (een paar korrels op al smeulende tabak doen). Ook met deze middelen treedt het verlies-van-geheugen-effect op, en bovendien kun je hierbij gewoon een beroker gebruiken. Wèl extra oppasssen dat je niet jezelf berookt!