Het scheppen van een zwerm

Zwerm in krentenboompje.

Als er met een imker contact wordt opgenomen omdat er ergens een bijenzwerm zit, dan zal de imker eerst de volgende vragen stellen:

• Waar zitten ze?
  • Hierbij zal de imker concluderen of het wel echt een bijenzwerm is. Veel mensen weten niet het verschil tussen onze honingbij, wespen en solitaire bijen:
    • Ook solitaire bijen willen nog wel eens vlak bij elkaar nestelen zodat het er heel veel bij elkaar kunnen zijn, en
    • een wespennest is een behuizing die door mensen ook wel eens als zwerm wordt aangeduid.
  • Hierbij zal de imker bovendien concluderen welke spullen hij mee moet nemen.
    • Als de zwerm niet simpelweg aan een tak vlak boven de grond hangt dan zijn er al gauw extra hulpmiddelen nodig.
    • Minimaal neemt de imker de kap, handschoenen en iets mee waar hij de bijen in kan doen (vaak is dat een kieps). Ook een imker die normaal gesproken zonder kap en handschoenen in zijn volken werkt zal deze spulletjes toch bij zich hebben. Een zwerm is normaal gesproken tamelijk zachtaardig vanwege de voorraad die ze in hun volle honingmaag meenemen. Een zwerm die al wat dagen onderweg is, is wellicht echter door zijn voedselvoorraad heen en is minder vriendelijk. Dat laatste wordt onterecht wel eens een hongerzwerm genoemd.

• Hoe groot is de zwerm?
  • meestal overdrijven de mensen dat
    • omdat ze bang zijn dat de imker anders niet komt?
    • omdat ze danig onder de indruk zijn van het fenomeen?
  • een grote zwerm zal eerst in een goed hanteerbare (lichte) kieps worden opgevangen om het pas later in een (zware) kast te storten, maar een kleine zwerm kan wellicht regelrecht in een klein (licht, hanteerbaar) kastje worden geschept

Het scheppen komt er op neer dat je een handeling uitvoert waardoor het grootste deel van de zwermtros in één keer in de kieps, vangzak, emmer, doos of wat dan ook, terecht komt. Dat kan (afhankelijk van waar de zwerm zit) een korte ruk aan een tak zijn, of een veeg langs een stam van een boom. Voor situaties dat dat niet kan zijn er verschillende alternatieve methoden om een zwerm te scheppen.

Om te voorkomen dat een zwerm wegvliegt voordat je deze kunt scheppen kun je deze nat maken met een plantenspuit. Met mate, dat wel. Anders loop je kans dat de bijen eenmaal in de kieps (het gevoel krijgen te) verzuipen, en de meegebrachte honing uitspugen. Daarna heb je alleen nog smurrie met stervende bijen.

Zodra het volk in de kieps zit zet je deze op een doek op de grond met een blokje hout eronder zodat er nog steeds een doorgang is voor de bijen die niet met het scheppen zijn meegekomen. Zet de kieps liefst niet in de volle zon

De schep-handeling is pas geslaagd als ook de koningin met het scheppen is mee gegaan. Dat is meestal al vlot aan het gedrag van de bijen in de kieps te zien, want als de koningin in de kieps zit dan zullen de bijen voor de toegang tot de kieps gaan stertselen. Hierdoor weten ook de andere bijen, die niet met het scheppen zijn meegekomen, waar de koningin zich bevind om zich daar ook bij te voegen.

De kieps laat je vervolgens staan tot de schemering, wanneer er niet meer door de bijen wordt gevlogen. Op dat moment zijn alle bijen dus binnen. Je doekt de kieps op (maakt de onderkant dicht met het doek dat je onder de korf op de grond had gelegd), en neemt de kieps mee om de zwerm elders te huisvesten (desgewenst kan dat ook naast het volk van waaruit de zwerm is vertrokken).

(In de aan/uit te zetten ondertiteling wordt nog een nadere toelichting gegeven.)