Keyskast

Eerste versie opgesteld door forumdeelnemer Jos Smits:

In zijn boek de “the antient bee-master’s farewell” uit 1796 beschijft John Keys 1) zijn korven en kasten.

De korven en kasten van John Keys zijn interessant omdat dit de eerste werkbare deelbare kasten en korven zijn. Onder deelbaar wordt hier verstaan de mogelijkheid om het volume van de kast of korf aan te passen. 3) Voor die tijd bestonden de korven uit één geheel waardoor het oogsten van de honing altijd gepaard ging met het doden van het bijenvolk 2)

De Keys kast werd later door Edward Bevan met enige kleine aanpassingen verder ontwikkeld tot de Bevan-kast 4) Keys werkte met zowel korven als kasten. De kasten lijken daarbij zoveel op de korven dat de kast kan worden gezien als een houten versie op de korf. Keys had een voorkeur voor de korven. Hij meende dat het stro van de korven een betere isolerende werking had dan het hout van de kasten.

De korven bestonden uit hoepels met een binnenmaat (diameter) van ruim 30 cm en een hoogte van bijna 23 cm. De kasten bestonden eveneens uit losse bakken met elk een lengte en een breedte van ruim 30 cm en een hoogte van ruim 25 cm.(Waarschijnlijk is deze 25 cm een typefout in het boek, Keys verklaart niet waarom de kastelementen 2,5 cm hoger zijn dan de hoepels van de korf; Bevan vermeldt in zijn boek dat de bakken van de Keys kast bijna 23 cm hoog zijn 5)). De kasten werden gemaakt van hout met een dikte van ca. 2,5 cm.

Op elke hoepel was een soort lattenrooster aangebracht. Aan dit lattenrooster moesten de bijen de raten bouwen. Dit rooster bestond uit 6 latten, ongeveer 1,3 cm dik, de buitenste twee latten ongeveer 2,2 cm breed, de overige latten ongeveer 2,8 cm breed. Deze latten werden door twee dwarslatten op een afstand van ongeveer 1,3 cm van elkaar gehouden. Deze latten konden eventueel worden vervangen door een plank waarin dit lattenpatroon was uitgezaagd. Drie van deze hoepels op elkaar vormde de huisvesting van een volk (storyfying). Bij gebruik van het lattenrooster diende de opening tussen twee hoepels te worden afgedicht met koemest of iets dergelijks. (bij gebruik van de planken sloten de hoepels goed op elkaar aan). Verder werd het totaal afgesloten met een deksel, eveneens van stro. Eventueel daaroverheen nog een extra aardewerk deksel. Ieder van de hoepels had een eigen ingang in de wand aan de onderkant. Het geheel stond op een dichte bodem (zonder ingang).Uit de maten van het lattenpatroon kan worden opgemaakt dat de raat aan deze latten in warbouw werd gebouwd. Voor raat per lat stonden deze latten veel te ver uit elkaar.

Voor het gebruik van de bakken gold hetzelfde lattenrooster of plank als bij de korf. Iedere bak bevatte aan de onderkant een vliegopening, ruim 10 cm lang en ruim 1,5 cm hoog,dat kon worden afgesloten door een luikje. Verder bevatte iedere bak aan een van de zijkanten een glazen venster over de volle breedte van de kast en ongeveer 15 cm hoog. Dit venster kon met een luikje worden afgesloten. Het volk werd, net als bij de korf, gehuisvest in drie bakken. Het bovenste element werd afgesloten door een deksel (vastgeschroefd).. Het geheel stond, net als de korf, op een losse bodem, die aan alle zijden een stukje onder de kast uitstak. De manier van bedrijfsvoeren was gelijk aan die van Warré, die van veel latere datum is. De volle bak of hoepel bovenop werd weggenomen en aan de onderkant werd een lege bak of hoepel toegevoegd (naidiring).

Voor het afnemen van de honing werd een speciaal hulpmiddel gebruikt dat ook door de latere Bevan nog werd gebruikt, de zogenaamde divider. De divider bestond uit twee metalen platen, bij voorkeur van koper. Deze twee metalen platen werden tussen twee hoepels of bakken gedrukt. Het bovenste bak of hoepel kon dan worden weggenomen (staande op de bovenste van de twee metalen platen), zonder dat de kast echt geopend hoefde te worden. Op enige afstand van de rest van het volk opende men dan die bak of hoepel, waarop de bijen terugvlogen naar de rest van het volk en men de honing kon oogsten.

1) John Keys, The antient bee-masters fare-well,1796.

2) Gene Kretsky, The quest for the perfect bee-hive, 2010, pag. 46.

3) In sommige landen (bijvoorbeeld Frankrijk) wordt als deelbare kast alleen een kast beschouwd waarbij de broedkamer uit meerdere delen kan bestaan (bijvoorbeeld de Warré kast en de spaarkast) en niet waar de broedkamer in principe één geheel is en verder een losse honingkamer kan worden geplaatst.(bijvoorbeeld de Dadantkast).

4) Edward Bevan M.D. The honey bee;its natural history,physiology, and management, London, Baldwin,Crdock and Joy,1827.(2e uitgave 1838, amerikaanse uitgave 1843)

5)Edward Bevan, hoofstuk 7 bee-boxes